Luận viết :

Nhược phục hữu nhơn chí cầu Phật Đạo giả, đương tu hà pháp tối vi tỉnh yếu ?

Đáp viết : Duy quán tâm nhứt pháp, tổng nhiếp chư pháp, tối vi tỉnh yếu.

Vấn viết : Hà nhứt pháp năng nhiếp chư pháp ?

Đáp viết : Tâm giả, vạn pháp chi căn bản. Nhứt thiết chư pháp duy tâm sở sanh. Nhược năng liễu tâm, tắc vạn pháp cu bị. Du như đại thọ, sở hữu chi điều cập chư hoa quả, giai tất y căn. Tài thọ giả, tồn căn nhi thủy sanh tử. Phạt thọ giả, khử căn nhi tất tử. Nhược liễu tâm tu Đạo, tắc thiểu lực nhi dị thành. Bất liễu tâm nhi tu, phí công nhi vô ích. Cố tri nhứt thiết thiện ác giai do tự tâm. Tâm ngoại biệt cầu, chung vô thị xứ.

Vấn viết : Vân hà quán tâm xưng chi vi liễu ?

Đáp : Bồ Tát Ma Ha Tát, hành thâm Bát Nhã Ba La Mật Đa thời,

liễu tứ đại ngũ uẩn bản không vô ngã, liễu kiến tự tâm khởi dụng hữu nhị

chủng sai biệt. Vân hà vi nhị ? Nhứt giả tịnh tâm, nhị giả nhiễm tâm. Thử nhị chủng tâm pháp, diệc tự nhiên bản lai cụ hữu, duy ngã duyên hội, cắng tương nhân đãi. Tịnh tâm hằng lạc thiện nhân, nhiễm tâm thường tư ác nghiệp. Nhược bất thọ sở nhiễm, tắc xưng chi vi Thánh, toại năng viễn ly chư khổ, chứng Niết bàn lạc. Nhược đọa nhiễm tâm, tạo nghiệp thọ kỳ triền phược, tắc danh chi vi phàm, trầm luân tam giới, thọ chủng chủng khổ. Hà dĩ cố ? Do bỉ nhiễm tâm, chướng Chân Như thể cố.

Thập Địa Kinh vân : "Chúng sanh thân trung hữu Kim Cang Phật Tánh, du như nhựt luân, thể minh viên mãn, quảng đại vô biên. Chỉ vi ngũ uẩn trọng vân sở phú, như bình nội đăng quang, bất năng hiển hiện." Hựu Niết Bàn Kinh vân : "Nhứt thiết chúng sanh tất hữu Phật Tánh, vô minh phú cố, bất đắc giải thoát." Phật Tánh giả, tức Giác Tánh dã. Đản tự giác, giác tha, giác tri minh liễu, tắc danh giải thoát. Cố tri nhứt thiết chư thiện, dĩ giác vi căn. Nhân kỳ giác căn, toại năng hiển hiện chư công đức thọ. Niết bàn chi quả đức, nhân thử nhi thành. Như thị quán tâm, khả danh vi liễu.

Vấn : Thượng thuyết Chân Như Phật Tánh, nhứt thiết công đức, nhân giác vi căn. Vị thẩm vô minh chi tâm, dĩ hà vi căn ?

Đáp : Vô minh chi tâm tuy hữu bát vạn tứ thiên phiền não tình dục, cập hằng hà sa chúng ác, giai nhân tam độc dĩ vi căn bản. Kỳ tam độc giả, tham sân si thị dã. Thử tam độc tâm, tự năng cụ túc nhứt thiết chư ác. Du như đại thọ, căn tuy thị nhứt, sở sanh chi diệp kỳ số vô biên. Bỉ tam độc căn, nhứt nhứt căn trung, sanh chư ác nghiệp bách thiên vạn ức bội quá ư tiền, bất khả vi dụ.

Như thị tam độc tâm, ư bản thể trung, ứng hiện lục căn, diệc danh lục tặc, tức lục thức dã. Do thử lục thức xuất nhập chư căn, tham trước vạn cảnh, năng thành ác nghiệp, chướng Chân Như thể, cố danh lục thức. Nhứt thiết chúng sanh, do thử tam độc lục tặc hoặc loạn thân tâm, trầm một sanh tử, luân hồi lục thú, thọ chư khổ não. Du như giang hà, nhân tiểu tuyền nguyên, kịp lưu bất tuyệt, nãi năng di mạn, ba đào vạn lý. Nhược phục hữu nhân đoạn kỳ bản nguyên, tức chúng lưu giai tức. Cầu giải thoát giả năng chuyển tam độc vi tam tụ tịnh //

giới, chuyển lục tặc vi lục ba la mật, tự nhiên vĩnh ly nhứt thiết chư khổ.

Vấn : Lục thú, tam giới quảng đại vô biên, nhược duy quán tâm, hà do miễn vô cùng khổ ?

Đáp : Tam giới nghiệp báo duy tâm sở sanh. Bản nhược vô tâm, ư tam giới trung, tức xuất tam giới. Kỳ tam giới giả, tức tam độc dã. Tham vi dục giới, sân si sắc giới, si vi vô sắc giới, cố danh tam giới. Do thử tam độc, tạo nghiệp khinh trọng, thọ báo bất đồng, phân quy lục xứ, cố danh lục thú.

Vấn : Vân hà khinh trọng phân chi vi lục ?

Đáp : Chúng sanh bất liễu chính nhân, mê tâm tu thiện, vị miễn tam giới, sanh tam khinh thú. Vân hà tam khinh thú ? Sở vị mê tu thập thiện, vọng cầu khoái lạc, vị miễn tham giới, sanh ư thiên thú. Mê trì ngũ giới, vọng khởi ái tắng, vị miễn sân giới, sanh ư nhân thú. Mê

chấp hữu vi, tín tà cầu phước, vị miễn si

giới, sanh A Tu La thú. Như thị tam loại, danh tam khinh thú. Vân hà tam trọng ? Sở vị tòng tam độc tâm, duy tạo ác nghiệp, //

đọa tam trọng thú. Nhược tham nghiệp trọng giả, đọa ngạ quỷ thú, sân nghiệp trọng giả, đọa địa ngục thú, si nghiệp trọng giả, đọa súc sanh thú. Như thị tam trọng, thông tiến tam khinh, toại thành lục thú. Cố tri nhứt thiết khổ nghiệp do tự tâm sanh. Đản năng nhiếp tâm, ly chư tà ác, tam giới lục thú luân hồi chi khổ tự nhiên tiêu diệt. Ly khổ, tức đắc giải thoát.

Vấn : Như Phật sở thuyết, ngã ư tam đại a tăng kỳ kiếp, vô lượng cần khổ, phương thành Phật Đạo. Vân hà kim thuyết, duy chỉ quán tâm, chế tam độc, tức danh giải thoát ?

Đáp : Phật sở thuyết ngôn vô hư vọng dã. A tăng kỳ kiếp giả tức tam độc tâm dã. Hồ ngôn a tăng kỳ (asankhya), Hán danh bất khả sổ. Thử tam độc tâm ư trung hữu hằng sa ác niệm. Ư nhứt nhứt niệm trung, giai vi nhứt kiếp. Như thị hằng sa bất khả sổ dã, cố ngôn tam đại a tăng kỳ.

Chân Như chi Tánh ký bị tam độc chi sở phú cái. Nhược bất siêu bỉ tam đại hằng sa độc ác chi tâm, vân hà danh vi giải thoát ? Kim nhược năng chuyển tham sân si đẳng tam độc tâm vi tam giải thoát, thị tắc //

danh vi đắc độ tam đại a tăng kỳ kiếp. Mạt thế chúng sanh, ngu si độn căn, bất giải Như Lai tam đại a tăng kỳ bí mật chi thuyết, toại ngôn thành Phật trần kiếp, khởi bất nghi ngộ hành nhân thối Bồ Đề Đạo ?

Vấn : Bồ Tát Ma Ha Tát do trì tam tụ tịnh giới, hành lục ba la mật, phương thành Phật Đạo. Kim linh học giả duy chỉ quán tâm, bất tu giới hạnh, vân hà thành Phật ?

Đáp : Tam tụ tịnh giới giả, tức chế tam độc tâm dã. Chế tam độc thành vô lượng thiện tụ. Tụ giả hội dã, vô lượng thiện pháp phổ hội ư tâm, cố danh tam tụ tịnh giới. Lục ba la mật giả tức tịnh lục căn dã. Hồ danh ba la mật (paramitas), Hán danh đại bỉ ngạn. Dĩ lục căn thanh tịnh, bất nhiễm lục trần, tức thị độ phiền não hà, khứ Bồ Đề ngạn, cố danh lục ba la mật.

Vấn : Như Kinh sở thuyết : "Tam tụ tịnh giới giả, thệ đoạn nhứt thiết ác, thệ tu nhứt thiết thiện, thệ độ nhứt thiết chúng sanh." Kim giả duy ngôn chế tam độc tâm, khởi bất văn nghĩa quai dã ?

Đáp : Phật sở thuyết thị chân thật ngữ. Bồ Tát Ma Ha Tát, ư quá khứ nhân trung tu hành thời, vi đối tam độc phát tam thệ nguyện. Trì nhứt thiết tịnh giới đối ư tham độc, thệ đoạn nhứt thiết ác. Thường tu định đối ư sân độc, thệ tu nhứt thiết thiện. Thường tu huệ đối ư si độc, độ nhứt thiết chúng sanh. Do trì như thị giới định huệ đẳng tam chủng tịnh pháp, cố năng siêu bỉ tam độc thành Phật Đạo dã. Dĩ năng chế tam độc tắc chư ác tiêu diệt, danh vi đoạn. Dĩ năng trì tam tụ tịnh giới tắc chư thiện cụ túc, danh chi vi tu. Dĩ năng đoạn ác tu thiện, tắc vạn hạnh thành tựu, tự tha câu lợi, phổ tế quần sanh, cố danh giải thoát. Tắc tri sở tu, giới hạnh bất ly ư tâm. Nhược tự tâm thanh tịnh, tắc nhứt thiết Phật độ giai tất thanh tịnh. Cố Kinh vân : "Tâm cấu tắc chúng sanh cấu, tâm tịnh tắc chúng sanh tịnh." "Dục đắc Phật độ, đương tịnh kỳ tâm. Tùy kỳ tâm tịnh, tắc Phật độ tịnh dã." Cố năng chế độc tam tụ tịnh giới tự nhiên thành tựu.

Vấn viết : Như Kinh sở thuyết, lục Ba La Mật giả, diệc danh lục độ, sở vị bố thí, trì giới, //

nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, trí huệ. Kim ngôn lục căn thanh tịnh, danh ba la mật giả. Nhược vi thông hội ? Hựu Lục Độ giả, kỳ nghĩa như hà ?

Đáp : Dục tu lục độ, đương tịnh lục căn, tiên hàng lục tặc. Năng xả nhãn tặc, ly chư sắc cảnh, danh vi bố thí. Năng cấm nhĩ tặc, ư bỉ thanh trần, bất linh túng dật, danh vi trì giới. Năng phục tỷ tặc, đẳng chư hương xú, tự tại điều nhu, danh vi nhẫn nhục. Năng chế khẩu tặc, bất tham chư vị, tán vịnh giảng thuyết, danh vi tinh tấn. Năng chế thân tặc, ư chư xúc dục, trạm nhiên bất động, danh vi thiền định. Năng điều ý tặc, bất thuận vô minh, thường tu giác huệ, danh vi trí huệ. Lục Độ giả vận dã, lục Ba La Mật dụ nhược thuyền phiệt, năng vận chúng sanh, đạt ư bỉ ngạn, cố danh lục độ.

Vấn : Kinh vân : "Thích Ca Như Lai, vi Bồ tát thời, tằng ẩm tam đẩu lục thăng nhũ mi, phương thành Phật Đạo. Tiên nhân ẩm nhũ, hậu chứng Phật quả. Khởi duy quán tâm đắc giải thoát dã ?

Đáp : Thành Phật như thử ngôn vô hư vọng dã. Tất nhân thực nhũ, nhiên thủy thành Phật. Ngôn thực nhũ giả, hữu nhị chủng. //

Phật sở thực giả, phi thị thế gian bất tịnh chi nhũ, nãi thị thanh tịnh Pháp Nhũ. Tam đẩu giả, Tam Tụ Tịnh Giới. Lục thăng giả, Lục Ba La Mật. Thành Phật Đạo thời, do thực như thị thanh tịnh Pháp Nhũ, phương chứng Phật quả. Nhược ngôn Như Lai thực ư thế gian hòa hợp bất tịnh ngưu thiên tinh nhũ, khởi bất báng ngộ chi thậm. Chân Như giả, tự thị kim cang bất hoại, vô lậu Pháp Thân, vĩnh ly thế gian nhứt thiết chư khổ, khởi tu như thị bất tịnh chi nhũ, dĩ sung cơ khát ?

Kinh sở thuyết : "Kỳ ngưu bất tại cao nguyên, bất tại hạ thấp, bất thực cốc mạch khang phu, bất dữ tự ngưu đồng quần. Kỳ ngưu thân tác tử ma kim sắc. Ngôn ngưu giả, Tỳ Lô Xá Na Phật dã. Dĩ đại từ bi liên mẫn nhứt thiết, cố ư thanh tịnh pháp thể trung, xuất như thị Tam Tụ Tịnh Giới, Lục Ba La Mật vi diệu pháp nhũ. Phi đản Như Lai ẩm chi thành Đạo, nhứt thiết chúng sanh nhược năng ẩm giả, giai đắc A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề.

Vấn : Kinh trung sở thuyết, Phật linh chúng sanh tu tạo già lam, chú tả hình tượng, thiêu hương tán hoa, nhiên đăng, trú dạ lục thời nhiễu tháp hành Đạo, trì trai lễ bái, chủng chủng công đức, giai thành Phật Đạo. Nhược duy quán tâm tổng nhiếp chư hạnh, thuyết như thị sự, ưng hư không dã ?

Đáp : Phật sở thuyết Kinh hữu vô lượng phương tiện. Dĩ nhứt thiết chúng sanh, độn căn hiệp liệt, bất ngộ thậm thâm chi nghĩa, sở dĩ giả hữu vi dụ vô vi. Nhược phục bất tu nội hành, duy chỉ ngoại cầu, hy vọng hoạch phúc, vô hữu thị xứ.

Ngôn già lam (sangharama) giả, Tây quốc Phạn ngữ, thử độ phiên vi thanh tịnh địa dã. Nhược vĩnh trừ tam độc, thường tịnh lục căn, thân tâm trạm nhiên, nội ngoại thanh tịnh, thị danh tu già lam. Chú tả hình tượng giả, tức thị nhứt thiết chúng sanh cầu Phật Đạo dã sở vi tu chư giác hạnh. Phảng tượng Như Lai chân dung diệu tướng, khởi khiển chú tả kim cương chi sở tác dã ? Thị cố cầu giải thoát giả, dĩ thân vi lô, dĩ Pháp vi hỏa, dĩ trí huệ vi xảo tượng, Tam Tụ Tịnh Giới vi, Lục Ba La Mật, dĩ vi mô dạng. Dong luyện thân trung Chân Như Phật Tánh, biến nhập nhứt thiết //

giới luật mô trung, như Giáo phụng hành, nhứt vô lậu khuyết, tự nhiên thành tựu chân dung chi tượng. Sở vị cứu cánh thường trụ vi diệu Pháp thân, phi thị hữu vi bại hoại chi pháp. Nhược nhân cầu Đạo, bất giải như thị chú tả chân dung, bằng hà chiếp ngôn công đức ?

Thiêu hương giả diệc phi thế gian hữu tướng chi hương, nãi thị vô vi Chánh Pháp chi hương dã, huân chư xú uế vô minh ác nghiệp tất linh tiêu diệt. Kỳ Chánh Pháp hương hữu kỳ ngũ chủng : Nhứt giả Giới hương, sở vị năng đoạn chư ác, năng tu chư thiện. Nhị giả Định hương, sở vị thâm tín Đại thừa, tâm vô thối chuyển. Tam giả Huệ hương, sở vị thường ư thân tâm, nội ngoại quán sát. Tứ giả Giải Thoát hương, sở vị năng đoạn nhứt thiết vô minh kết phược. Ngũ giả Giải Thoát Tri Kiến hương, sở vị quán chiếu thường minh, thông đạt vô ngại. Như thị ngũ chủng hương danh vi tối thượng chi hương, thế gian vô tỷ. Phật tại thế nhựt linh chư đệ tử dĩ trí huệ hỏa thiêu như thị vô giá trân hương, cúng dường thập phương chư Phật. Kim thời chúng sanh bất giải Như Lai chân thật chi nghĩa, duy tương ngoại hỏa thiêu thế gian trầm //

đàn huân lục chất ngại chi hương, hy vọng phước báo, vân hà đắc ?

Tán hoa giả nghĩa diệc như thị. Sở vị thường thuyết Chánh Pháp. Chư công đức hoa nhiêu ích hữu tình, tán triêm nhứt thiết, ư Chân Như tánh, phổ thí trang nghiêm. Thử công đức hoa, Phật sở tán thán, cứu cánh thường trụ, vô điêu lạc kỳ. Nhược phục hữu nhơn tán như thị hoa hoạch phúc vô lượng. Nhược ngôn Như Lai linh chúng sanh tiễn biệt tăng thải, thương tổn thảo mộc, dĩ vi tán hoa, vô hữu thị xứ. Sở dĩ giả hà ? Trì tịnh giới giả, ư chư thiên địa, sâm la vạn tượng, bất linh xúc phạm, ngộ phạm giả do hoạch đại tội, huống phục kim giả cố hủy tịnh giới. Thương vạn vật cầu ư phước báo, dục ích phản tổn, khởi hữu thị hồ ?

Hựu trường minh đăng giả tức chánh giác tâm dã. Dĩ giác minh liễu dụ chi vi đăng. Thị cố nhứt thiết cầu giải thoát giả, dĩ thân vi đăng đài, tâm vi đăng chụ, tăng chư giới hạnh dĩ vi thiêm du, trí huệ minh đạt dụ như đăng hỏa. Đương nhiên như thị chân chánh giác đăng, chiếu phá nhứt thiết vô minh si ám. Năng dĩ thử Pháp, chuyển tương khai thị, tức thị nhứt đăng nhiên bách thiên đăng, //

dĩ đăng tục nhiên, nhiên đăng vô tận, cố hiệu trường minh.

Quá khứ hữu Phật danh viết Nhật Nhiên Đăng nghĩa diệc như thị. Ngu si chúng sanh bất hội Như Lai phương tiện chi thuyết, chuyên hành hư vọng, chấp trước hữu vi, toại nhiên thế gian tô du chi đăng, dĩ chiếu không thất, nãi xưng y Giáo, khởi bất mậu hồ ? Sở dĩ giả hà ? Phật phóng mi gian nhứt hào tướng quang thượng năng chiếu vạn bát thiên thế giới. Khởi giả như thị tô du chi đăng dĩ vi lợi ích, thẩm sát kỳ lý, ưng bất nhiên hồ ?

Hựu lục thời hành Đạo giả, sở vị lục căn chi trung, ư nhứt thiết thời, thường hành Phật Đạo, tu chư giác hạnh. Điều phục lục căn, trường thời bất xả, danh vi lục thời.

Nhiễu tháp hành Đạo giả, tháp thị thân tâm dã. Đương linh giác huệ tuần nhiễu thân tâm, niệm niệm bất đình, danh vi nhiễu tháp. Quá khứ chư Thánh giai hành thử Đạo, đắc chí Niết bàn. Kim thời thế nhân bất hội thử lý, tằng bất nội hành, duy chấp ngoại cầu, tương chất ngại thân, nhiễu thế gian tháp, nhựt dạ tẩu sậu, đồ tự bì lao, nhi ư chân tánh, nhứt vô lợi ích.

Hựu trì trai giả đương tu hội ý. Bất đạt tư lý, đồ

nhĩ hư thiết. Trai giả tề dã, sở vị trai chính thân tâm, bất linh tán loạn. Trì giả, hộ dã, sở vị ư chư giới hạnh, như Pháp hộ trì. Tất tu ngoại cấm lục tình, nội chế tam độc, cần giác sát, tịnh thân tâm. Liễu như thị nghĩa, danh vi trì trai. Hựu trì trai giả, thực hữu ngũ chủng. Nhứt giả Pháp hỷ thực, sở vị y trì Chánh Pháp, hoan hỷ phụng hành. Nhị giả Thiền duyệt thực, sở vị nội ngoại trừng tịch, thân tâm khoái lạc. Tam giả Niệm thực, sở vị thường niệm chư Phật, tâm khẩu tương ưng. Tứ giả Nguyện thực, sở vị hành trụ tọa ngọa, thường cầu thiện nguyện. Ngũ giả Giải thoát thực, sở vị tâm thường thanh tịnh, bất nhiễm tục trần. Thử ngũ chủng thực danh vi trai thực. Nhược phục hữu nhơn bất thực như thị ngũ chủng tịnh thực, tự ngôn trì trai, vô hữu thị xứ. Duy đoạn ư vô minh chỉ thực, nhược chiếp xúc giả, danh vi phá trai. Nhược hữu phá, vân hà hoạch phước ? Thế gian mê nhân bất ngộ tư lý, thân tâm phóng dật chư ác, giai vi tham dục tứ tình, bất sinh tàm quý. Duy đoạn ngoại thực, tự vi trì trai, tất vô thị sự.

Hựu lễ bái giả, đương như thị pháp dã

tất tu lý thể nội minh, sự tùy quyền biến. Lý hữu hành tàng. Hội như thị nghĩa, nãi danh y Pháp. Phù lễ giả kính dã, bái giả phục dã. Sở vị cung kính Chân Tánh, khuất phục vô minh, danh vi lễ bái. Nhược năng ác tình vĩnh diệt, thiện niệm hằng tồn, tuy bất hiện tướng, danh vi lễ bái. Kỳ tướng tức Pháp tướng dã. Thế Tôn dục linh thế tục biểu khiêm hạ tâm diệc vi lễ bái. Cố tu khuất phục ngoại thân, thị nội cung kính, cử ngoại minh nội, tánh tướng tương ưng. Nhược phục bất hành lý pháp, duy chấp ngoại cầu, nội tắc phóng túng sân si, thường vi ác nghiệp, ngoại tức không lao thân tướng. Trá hiện oai nghi, vô tàm ư Thánh, đồ cuống ư phàm, bất miễn luân hồi, khởi thành công đức ?

Vấn : Như Ôn Thất Kinh thuyết : "Tẩy dục chúng tăng, hoạch phước vô lượng." Thử tắc bằng ư sự pháp, công đức thủy thành. Nhược vi quán tâm khả tương ưng phủ ?

Đáp : Tẩy dục chúng tăng giả, phi tẩy thế gian hữu vi sự dã. Thế Tôn đương nhĩ vi chư đệ tử thuyết Ôn Thất Kinh, dục linh thọ trì tẩy dục chi pháp, cố giả thế sự, tỷ dụ Chân Tông, ẩn thuyết

thất sự cúng dường công đức. Kỳ thất //

sự vân hà ? Nhứt giả tịnh thủy, nhị giả thiêu hỏa, tam giả táo đậu, tứ giả dương chi, ngũ giả tịnh hôi, lục giả tô cao, thất giả nội y. Dĩ thử thất pháp dụ ư thất sự. Nhứt thiết chúng sanh do thử thất pháp, mộc dục trang nghiêm, năng trừ độc tâm vô minh cấu uế. Kỳ thất pháp giả, nhứt giả vị tịnh giới, tẩy đãng tiếm phi, du như tịnh thủy trạc chư trần cấu. Nhị giả trí huệ quán sát nội ngoại, du như nhiên hỏa, năng ôn tịnh thủy. Tam giả phân biệt, giản khí chư ác, du như tô cao, năng tịnh cấu nị. Tứ giả chân thật, đoạn chư vọng tưởng, như tước dương chi, năng tịnh khẩu khí. Ngũ giả chánh tín, quyết định vô nghi, du như tịnh hôi ma thân, năng tịch chư phong. Lục giả vị nhu hòa nhẫn nhục, du như tô cao, thông nhuận bì phu. Thất giả vị tàm quý, hối chư ác nghiệp, du như nội y, già xú hình thể. Như thượng thất pháp thị Kinh trung bí mật chi nghĩa. Như Lai đương nhĩ vi chư Đại thừa lợi căn giả thuyết, phi vi tiểu trí hạ liệt phàm phu. Sở dĩ kim nhân vô năng giải ngộ.

Kỳ ôn thất giả, tức thân thị dã, sở vị nhiên trí huệ hỏa

ôn tịnh giới thang, mộc dục thân trung Chân Như Phật Tánh. Thọ trì thất pháp dĩ tự trang nghiêm. Đương nhĩ tỷ khưu, thông minh thượng trí, giai ngộ Thánh ý, như thuyết tu hành, công đức thành tựu, câu chứng Thánh quả. Kim thời chúng sanh mạc trắc kỳ sự, tương thế gian thủy, tẩy chất ngại thân, tư vi y Kinh, khởi phi ngộ dã ? Thả Chân Như Phật Tánh phi thị phàm hình, phiền não trần cấu bản lai vô tướng, khởi khả tương chất ngại thủy tẩy vô vi thân ? Sự bất tương ưng, vân hà ngộ Đạo ? Nhược dục thân đắc tịnh giả, đương quán thử thân, bản nhân tham dục, bất tịnh sở sanh, xú uế biền điền, nội ngoại sung mãn. Nhược dã tẩy thử thân cầu ư tịnh giả, du như tiệm tiệm tận phương tịnh. Dĩ thử nghiệm chi, minh tri tẩy ngoại phi Phật thuyết dã.

Vấn : Kinh thuyết ngôn : Chí tâm niệm Phật, tất đắc vãng sanh Tây Phương Tịnh Độ, dĩ thử nhứt môn, tức ưng thành Phật. Hà giả quán tâm cầu ư giải thoát ?

Đáp : Phù niệm Phật giả, đương tu chánh niệm. Liễu nghĩa vi chính, bất liễu nghĩa vi tà. Chánh niệm tất đắc vãng sanh, tà niệm vân hà đạt bỉ ? //

Phật giả giác dã, sở vị giác sát thân tâm, vật linh khởi ác. Niệm giả ức dã, sở vị ức trì giới hạnh bất vong, tinh tấn cần liễu. Như thị nghĩa danh vi niệm. Cố tri niệm tại ư tâm, bất tại ư ngôn. Nhân thuyên cầu ngư, đắc ngư vong thuyên, nhân ngôn cầu ý, đắc ý vong ngôn.

Ký xưng niệm Phật chi danh, tu tri niệm Phật chi đạo. Nhược tâm vô thật, khẩu tụng không danh. Tam độc nội trăn, nhân ngã điền ức, tương vô minh tâm bất kiến Phật, đồ nhĩ phí công. Thả như tụng chi dữ niệm, nghĩa lý huyền thù, tại khẩu viết tụng, tại tâm viết niệm. Cố tri niệm tòng tâm khởi, danh vi giác hạnh chi môn, tụng tại khẩu trung, tức thị âm thanh chi tướng. Chấp tướng cầu lý chung vô thị sự. Cố tri quá khứ chư Thánh sở tu giai phi ngoại thuyết, duy chỉ thôi tâm. Tức tâm thị chúng thiện chi nguyên. Tức tâm vi vạn đức chi chủ. Niết bàn thường lạc do tức tâm sanh, tam giới luân hồi diệc tòng tâm khởi. Tâm thị nhứt thế chi môn hộ. Tâm thị giải thoát chi quan tân. Tri môn hộ giả, khởi lự nan thành. Tri quan tân giả, hà ưu bất đạt.

Thiết kiến kim thời thiển thức, duy //

tri sự tướng vi công, quảng phí tài bảo, đa thương thủy lục, vọng doanh tượng tháp, hư xúc nhân phu, tích mộc điệp nê, đồ thanh họa lục, khuynh tâm tận lực, tổn kỷ mê tha, vị giải tàm quý, hà tằng giác tri ? Kiến hữu vi tắc cần cần ái trước, thuyết vô tướng tắc ngật ngật như mê, thả tham hiện thế chi tiểu từ, khởi giác đương lai chi đại khổ ? Thử chi tu học đồ tự bịnh lao, bội chánh quy tà, cuống ngôn hoạch phước.

Đản năng nhiếp tâm nội chiếu, giác quán ngoại minh, tuyệt tam độc vĩnh sử tiêu vong, bế lục thức bất linh xâm nhiễu. Tự nhiên hằng sa công đức, chủng chủng trang nghiêm, vô số pháp môn nhứt nhứt thành tựu. Siêu phàm chứng Thánh, mục kích vô diêu, ngộ tại tu du, hà phiền hạo thủ ? Chân môn u mật, ninh hà cu trần, lược thuật quán tâm tường kỳ diệu phần.

Đạt Ma Đại Sư Phá Tướng Luận chung.